ΑΜ στο PC, η στη μηχανή;



PC και λογισμικό.  Η δεύτερη ευκαιρία μας και, ζωή μετά θάνατο
Αν δεν κατανοούμε το προηγούμενο κείμενο, αν δεν πιστεύουμε στις δυνατότητες του ασπρόμαυρου, αν έχουμε μάθει να τα βλέπουμε όλα με χρώμα, τότε υπάρχει και η «μαυρόασπρη» λύση, αυτή του PC. Είναι λίγο ερμαφρόδιτη, αλλά μπορεί να λειτουργήσει με όσες φωτογραφίες έχουμε ήδη λάβει εκμεταλλευόμενοι τις 16.000.000 χρωματικές διαβαθμίσεις του RGB (κόκκινο –πράσινο -μπλε) του αισθητήρα της ψηφιακής μας φωτογραφικής μηχανής.
Ας υποθέσουμε λοιπόν πως φωτογραφίζουμε παντού και πάντα μόνο τις έγχρωμες πραγματικότητες - φωτογραφίες για τους δικούς μας λόγους. Αυτό που μπορούμε να κάνουμε εκ του ασφαλούς με τα ψηφιακά φωτογραφικά αρχεία, είναι να τους αφαιρέσουμε την πληροφορία για το χρώμα και να δούμε στην συνέχεια στην οθόνη του PC αν αξίζει τον κόπο, ή όχι η ασπρόμαυρη  εκδοχή. Μπορούμε να παρατηρήσουμε με την ησυχία μας εκ του ασφαλούς και όχι κάτω από την πίεση της φωτογράφησης,  αν μας πάει κάπου αλλού η ίδια φωτογραφία όταν θα γίνει ασπρόμαυρη, αν εξάπτει την φαντασία μας, ή αν μας αφήνει αδιάφορους. Όμως σίγουρα έχουμε χάσει την αμεσότητα της λήψης, της διαφορετικής ίσως σύνθεσης του φωτισμού και της αφαίρεσης, γιατί οι φωτογραφικές ευκαιρίες έρχονται μόνο μια φορά και είναι πολύ ωραίο να τις ζεις άμεσα, αλλά μέσα από το σκόπευτρο. Από την άλλη, αν δεν υπάρξει επιλογή απόρριψης του χρώματος από την αρχή, έχουμε όλο τον χρόνο να αποφασίσουμε εκ των υστέρων για την μορφή της φωτογραφίας. Υπάρχει όπως και να το δούμε ένα πρόβλημα που πρέπει να το λύσουμε, ή να το μεταθέσουμε αν φοβόμαστε λόγο απειρίας. Αξίζει να σας πω ίσως πως πάρει πολλές ασπρόμαυρες φωτογραφίες με ψηφιακή φωτογραφική μηχανή και πως δεν υπάρχει καμιά σύγκριση της απόλαυσης και της επιτυχίας με αυτές που γύρισα σε ασπρόμαυρο μέσα από το PC. Δεν είναι ίδια η αίσθηση, με τίποτα. Επομένως, ή  θα επιλέξουμε, α) την ασπρόμαυρη φωτογράφηση βλέποντας άμεσα στην οθόνη το αποτέλεσμα, ή β) θα φωτογραφήσουμε έγχρωμα και θα μετατρέψουμε την φωτογραφία σε ασπρόμαυρη αργότερα στο PC. Να σημειώσουμε πως η ψηφιακή φωτογραφική μηχανή αποθηκεύει τις φωτογραφίες ως RGB σε όλες τις περιπτώσεις και έτσι δεν έχουμε κανένα όφελος σε αποθηκευτικό χώρο αν επιλέξουμε την ασπρόμαυρη λήψη, ωστόσο δεν θα υπάρχει η πληροφορία για το χρώμα. Αντίθετα, αν μετατρέψουμε την έγχρωμη ψηφιακή φωτογραφία σε ασπρόμαυρη στο PC, τότε το αρχείο θα καταλάβει το 1/3 του αρχικού μεγέθους. Το να μετατρέψουμε τις έγχρωμες ψηφιακές φωτογραφίες σε ασπρόμαυρες στον υπολογιστή μας είναι αρκετά απλό, χρειαζόμαστε μόνο το λογισμικό διαχείρισης και διορθώματος των φωτογραφιών που συνήθως συνοδεύει τις καλές ψηφιακές φωτογραφικές στην συσκευασία. Διαφορετικά θα βρούμε στην αγορά λογισμικό όπως το εξαιρετικό Photoshop, ή κάποιο άλλο ποιο οικονομικό, που θα κάνει την δουλειά μας. Με την χρήση του λογισμικού, μας δίνονται οι παρακάτω δυνατότητες:
1)     να μετατρέψουμε το αρχείο σε ασπρόμαυρο αλλάζοντας το βάθος χρώματος σε 256 τόνους του γκρίζου. Προσοχή όμως, μετά την αποθήκευση του νέου αρχείου, αυτή η αλλαγή είναι μη αναστρέψιμη, αν διαγραφεί το πρωτότυπο. Δηλαδή αν δεν σώσουμε την φωτογραφία με νέο όνομα, θα χάσουμε για πάντα την δυνατότητα να την ξαναδούμε έγχρωμη αφού το αρχικό αρχείο αντικαθίσταται από το τροποποιημένο. Η φωτογραφία μας παύει να έχει πληροφορία RGB και εκατομμύρια χρώματα, και γίνεται grayscale με 256 διαβαθμίσεις του γκρίζου αποκτώντας το 1/3 του αρχικού μήκους του αρχείου.
2)     να μειώσουμε τον κορεσμό του χρώματος μέχρι και την πλήρη απουσία του. Αν σώσουμε την νέα φωτογραφία σε εφεδρικό αρχείο, μπορούμε να επαναφέρουμε το χρώμα και πάλι, καθώς δεν χάνεται η πληροφορία RGB.
3)     να αλλάξουμε τις καμπύλες των χρωμάτων μειώνοντας τις αξίες, αλλά αν αποτύχουμε και δεν μας ικανοποιεί η ασπρόμαυρη φωτογραφία, θα δυσκολευθούμε να την επαναφέρουμε στην αρχική φυσική της κατάσταση, αν και η πληροφορία RGB (κόκκινο – πράσινο - μπλε) δεν θα χαθεί.
4)     μπορούμε να προχωρήσουμε και σε περαιτέρω μείωση των διαβαθμίσεων της τονικότητας του γκρι, σε 16, 8, 4 και 2 τόνους μόνο. Όμως οι φωτογραφίες που θα προκύψουν χρειάζονται προχωρημένες φωτογραφικές αντιλήψεις, θα είναι εξαιρετικά αφαιρετικές και θα ήταν καλά κάθε νέα φωτογραφία που θα προκύπτει να αποθηκεύεται με νέο όνομα, καλού-κακού. Και αυτή η διαδικασία είναι μη αναστρέψιμη και θα πρέπει να εξασφαλίσουμε την αρχική μας λήψη αλλάζοντας το όνομα του αρχείου.
5)     πρέπει ωστόσο να προσέξουμε πως άλλο πράγμα είναι η ισόποση μετατροπή όλης της πληροφορίας του φάσματος RGB σε 256 διαβαθμίσεις του γκρίζου, όπου αυτό που απομένει είναι το φως, και είναι άλλο πράγμα η οποιαδήποτε επιλεκτική αλλαγή του κορεσμού των χρωμάτων που θα οδηγήσει στην απώλεια ενός χρώματος καθώς εδώ αλλοιώνεται με τρόπο ανέλπιστο και απρόβλεπτο αυτό που λέμε φως σε κάθε κανάλι χρώματος χωριστά. Για παράδειγμα αυξάνοντας το πράσινο μιας έγχρωμης φωτογραφίας, μας δίνει την αίσθηση η φωτογραφία πως είναι ποιο φωτεινή. Δοκιμάστε το. Θα πρέπει επομένως να πειραματισθείτε με όλες τις δυνατότητες γιατί όπως είπαμε «δεν υπάρχει μαγική συνταγή για ένα άρτιο-δημιουργικό αποτέλεσμα» και να θυμάστε να σώζετε τις όποιες αλλαγές στην δομή της φωτογραφίας σε καινούριο αρχείο γιατί πολλές από αυτές είναι μη αναστρέψιμες. Θυμάμαι, παλιότερα, όταν φωτογραφίζαμε με ασπρόμαυρο φιλμ μέσα σε δάσος, ή θέματα με πράσινες κυρίως αποχρώσεις, χρησιμοποιούσαμε ένα πράσινο φίλτρο για να δώσουμε όγκο και φωτεινότητα στις φωτογραφίες μας. Η φωτογραφία έβγαινε ποιο ανάγλυφη και φωτεινή, ωστόσο το φως ερχότανε από την ίδια κατεύθυνση και αυτή είναι η μαγεία, να βλέπουμε τους όγκους. Το χρώμα ξεγελάει το μάτι και μας κάνει να μπερδεύουμε την φωτεινότητα με την προέλευση-κατεύθυνση του φωτός.
6)     Μπορείτε επίσης, με βάση όσα είπαμε, να πειράξετε τα αδύναμα χρώματα, συνήθως γαλάζιοι ξεπλυμένοι ουρανοί, να τονίσετε και να αυξήσετε τον κορεσμό των χρωμάτων επιλεκτικά από τις καμπύλες χρώματος και να μετατρέψετε αυτήν την έγχρωμη φωτογραφία στο τέλος σε ασπρόμαυρη. Ίσως να διαπιστώσετε αφύσικη συμπεριφορά, αλλά αν δεν δοκιμάστε ποτέ δεν θα μάθετε τις δυνατότητες της ψηφιακής τεχνολογίας που είναι σχεδόν απεριόριστες.
7)     Μια ακόμη σημαντική επιλογή-ρύθμιση που μπορεί ο σύγχρονος φωτογράφος να κάνει στη ψηφιακή του μηχανή, είναι να την ρυθμίσει να γράφει αρχεία RAW – δεδομένα που περιέχουν τη πληρέστερη δυνατή πληροφορία και ταυτόχρονα ασπρόμαυρες φωτογραφίες μορφής JPEG. Έτσι, έχει ταυτόχρονα και τη μέγιστη ποιότητα –πληροφορία σε ψηφιακή μορφή, και το ασπρόμαυρο έτοιμο. Και το όραμα, και τη πραγματικότητα. Αρκεί μόνο η μηχανή να μπορεί να καταγράψει ταυτόχρονα και τα δυο! Εγώ πάντως αυτό κάνω με τις ρεφλέξ, και επιλέγω μόνο τον ασπρόμαυρο -μονόδρομο με τις κόμπακτ.