Για να περνάει η ώρα...

 

Το φωτογραφικό μου σύστημα: JG16F

 Μέχρι τέλος του Δεκέμβρη 2022, ο τρόπος που φωτογράφιζα ήταν μια λήψη τη φορά: ψάξιμο, μελέτη κάδρου, σύνθεση, φωτισμός, ρυθμίσεις, έλεγχος, και κλικ. Στο τέλος μια φωτογραφία όλη κι όλη, ήταν η χαρά πως κάτι κατάφερα. Καμιά φορά έπεφτε και κλάμα γιατί κάτι στράβωσε.

Αρχές Γενάρη του 23, βρήκα σε ένα σκονισμένο ράφι, μια «παλιά» ψηφιακή φωτογραφική μηχανή του 2002. Με περίμενε έρημη και μόνη, θαρρώ.

 Είχα αγοράσει τότε τη Nikon Coolpix 4500 για τη μεταλλική κατασκευή της και τις δυνατότητες που διέθετε. Ήταν δύστροπη στις ρυθμίσεις, όσο για την ανάλυση ήταν 4 Mpixels, ήταν ικανοποιητική για την εποχή και το τύπο της. Τη μηχανή προσάρμοσα στο προσωπικό "φωτογραφικό μου σύστημα" που θα περιγράψω στη συνέχεια.

Μια ακόμη εισαγωγή στο μυστήριο της φωτογραφικής τέχνης.

Μέσα σε τις ειδικές ρυθμίσεις, προγράμματα, επιλογές, δυνατότητες, της Coopix 4500, κρύβεται και μια πολύ «περίεργη» επιλογή-ρύθμιση για 16 συνεχόμενες λήψεις τη μία μετά την άλλη. Συνεχόμενες, αλλά αποσπασματικές φωτογραφίες της ορατής πραγματικότητας. Θαρρώ πως είναι μια δημιουργική βόμβα στα θεμέλια της φωτογραφικής συντήρησης! Αυτές οι 16 φωτογραφίες, που μπορεί να είναι οτιδήποτε ορατό στο «σύστημα», μοιράζονται την πλήρη ανάλυση 2272Χ1704 pixels. Και δεν θέλω γέλωτες, ή μειδιάματα καθώς ήταν πολύ καλή ανάλυση για την εποχή της!  Οι δεκαέξι μικρές φωτογραφίες, με το τέλος της έκθεσης εμφανίζονται σε μια φωτογραφία (ένα αρχείο), κάτι σαν… μικρά δείγματα εργασίας.

Από την έναρξη της συνεχόμενης έκθεσης με αυτό το πρόγραμμα, από το πρώτο κλικ δηλαδή, μέχρι και το δέκατο έκτο, και για την ολοκλήρωση εγγραφής του αρχείου στη μνήμη, η μηχανή χρειάζεται 10 σημαντικά δευτερόλεπτα! Αρκεί να κρατηθεί πατημένο το κουμπί που ελέγχει το κλείστρο και όλα τα θαυμαστά από αυτό το συνθετικό συγχρωτισμό μπορεί να συμβούν.

Η αξίας έκθεσης και η εστίαση κουμπώνουν στο πρώτο καρέ. Αυτό είναι καλό και κακό. Αν το κλείδωμα χρησιμοποιηθεί με γνώση του αποτελέσματος, θα είναι υπέρ του φωτογράφου και θα έχει το λιγότερο, ενδιαφέρουσες εκπλήξεις. Παρατηρώντας τα δείγματα, βλέπουμε μια ανατροπή στα όσα γνωρίζουμε για τη παραδοσιακή φωτογραφική διαδικασία. Πατάμε το κουμπί, κουνάμε τη μηχανή και τέρμα η φωτογραφική συντήρηση και αρτηριοσκλήρωση στην αναζήτηση του «μεγάλου θέματος». Ο χρόνος των 10 δευτερολέπτων, ανάλογα με τη κάλυψη άλλοτε είναι λίγος, άλλοτε επαρκεί, άλλοτε περισσεύει. Είναι θέμα πείρας και αίσθησης του πως διαλύουμε και συναρμολογούμε ξανά την ορατή πραγματικότητα. Εδώ προκύπτουν 16 μικρά αποσπάσματα του χώρου και της ορατής πραγματικότητας μέσα σε σύντομο χρόνο, που θα καταγραφούν σε ένα «δεμένο» φωτογραφικό αρχείο. Τα αποσπάσματα αποκτούν οντότητα, γίνονται ένα νέο αυτόνομο φωτογραφικό θέμα, που δεν υπάρχει στη ορατή πραγματικότητα κατ’ εικόνα και ομοίωση της φωτογραφίας που μόλις καταγράψαμε με το φακό της μηχανής. Η φωτογραφική αποτύπωση της πραγματικότητας μπορεί να είναι αποσπασματική και εκπληκτικά πολύπλευρη.

Εγώ, ο φωτογράφος, μπορώ να κινήσω ελεύθερα τη μηχανή, ή το φακό, όπως θέλω, όσο γρήγορα θέλω στη διάρκεια της έκθεσης των 10 δευτερολέπτων.

Για να συνδυάσει κανείς 16 φωτογραφίες με τη βοήθεια ειδικού λογισμικού επεξεργασίας εικόνας, απαιτείται υπολογιστής, και πολλές, απρόβλεπτες ώρες  εργασίας. Αυτό συνεπάγεται αντίο φρεσκάδα, όχι αυθόρμητο έργο, όχι πρωτοτυπία, αδυναμία επανάληψης δημιουργίας άμεσα με τη φωτογράφηση, και αντίο τύχη. Το 2002 δεν μπόρεσα να καταλάβω γιατί ο κατασκευαστής έβαλε αυτή τη δυνατότητα σε μια ερασιτεχνική κόμπακτ ψηφιακή μηχανή που κόστιζε περίπου 500.000 δραχμές (όχι και λίγο). Ίσως κάποιος Ιάπωνας τεχνικός της Nikon είχε διαβάσει Wittgenstein!  Για την ύπαρξη του φιλόσοφου έμαθα αρχές του 2022 από ένα βιβλίο που έλαβα δώρο στη γιορτή μου.

Σχετικά με το σύστημα που περιγράφω εδώ, ανακάλυψα πως το βιβλίο «Tractatus Logico Philosophicus», ενέπνευσε το «Homo Photographicus» και το «Systema Photographica», όμως οι συγγραφείς δεν ήταν αποκλειστικά φωτογράφοι. Ο Wittgenstein, είχε ασχοληθεί λίγο ως ερασιτέχνης φωτογράφος. Όπως και να έχει, οι φωτογράφοι ζούμε στο δικό μας σύμπαν…σκεφτόμαστε και βλέπουμε διαφορετικά.  Κατά καιρούς (μέχρι το 2008) είχα πάρει πάνω από 1000 φωτογραφίες με αυτό το «μηχανάκι» με αυτή τη ρύθμιση.  Μου άρεσε τότε η ιδέα αυτής της αναρχίας, ασυδοσίας και «πλήρους» ελευθερίας και απεξάρτησης από το θέμα, τη γωνία, τη καθώς πρέπει σύνθεση και αντικειμενική-θεματική φωτογραφία. Απαλλάχτηκα όμως σήμερα από τους παλιούς-γνωστούς φωτογραφικούς κανόνες και περιορισμούς, για να βάλω καινούριους.

Εδώ και χρόνια (από το 2012) διαβάζω διάφορα κείμενα σχετικά με τη φωτογραφία και αναρωτιέμαι αν πραγματικά αυτοί που τα γράφουν έχουν καταλάβει τι ακριβώς μπορεί να προσφέρει η φωτογραφία στο ταλαίπωρο κοινό που επιζεί μέσα στη μιζέρια, τη κακογουστιά, τη καθοδήγηση, τη θλίψη, την αδυναμία της δημιουργίας έστω της φωτογραφικής.

Για κάποιο λόγο τότε, μου είχαν αρέσει πάρα πολύ οι συνθέσεις αυτές, τα διακοσμητικά ίσως, μοτίβα του απρόοπτου, αλλά δεν έδωσα τότε συνέχεια καθώς θεωρούσα πως δεν θα ενδιέφεραν κανένα λογικό θεατή, με τρόμαζε και η διαδοχή του τυχαίου.

Ούτε και σκέφτηκα τότε να ακολουθήσω μια σειρά σοβαρών φωτογραφικών εξορμήσεων με αυτό το ειδικό τρόπο φωτογράφησης των όποιων θεμάτων θα επέλεγα, ή θα μου «καθόντουσαν». Τότε, (1948-1980) στη χώρα μας κυριαρχούσε η θεματική φωτογραφία, ο καθαρός γαλάζιος ουρανός, το Ελληνικό φως, το μεγάλο θέμα, κοινωνικό, βουκολικό θέμα, πολιτικό, αρχαιολογικό, άντε και κανένα λεύκωμα τράπεζας. Η μηχανή των φωτογράφων ήταν τότε η «καθώς πρέπει» διοπτική 6Χ6 Rolei Flex. Αποφάσισα λοιπόν αρχές Γενάρη του 2023, να πάρω πολλές φωτογραφίες μέσα στα πλαίσια των δυνατοτήτων των 16 συνεχόμενων καρέ, επιλέγοντας «θέματα» απλά επειδή βρέθηκαν μπροστά μου. Κουνημένες και «ανόητες» φωτογραφίες στη τύχη! Ανήκουστα πράγματα! Το μικρό και ασήμαντο, γίνεται φωτογραφικό θέμα, απλά και μόνο γιατί η φωτογραφία το αναδεικνύει δίχως λόγια περιττά. Σκέφτηκα πως πρέπει να αρχίσω ένα «project», να φτιάξω ένα «φωτογραφικό σύστημα» έχοντας στη διάθεσή μου τα εξής: Την ειδική φωτογραφική μηχανή, με το ειδικό πρόγραμμα, ένα κεντρικό σύστημα με ανθρώπινο εγκέφαλο (το δικό μου), που περιέχει τη δική μου έτοιμη βάση δεδομένων, τεχνικών, αισθητικών, προβληματισμών και τεράστιο αριθμό φωτογραφιών που έχω τραβήξει, έχω δει και τις θυμάμαι. Σκέφτηκα ότι όλα αυτά μπορεί να τα χειριστεί η αφεντιά μου με μυαλό και χέρι ελεύθερα από κανόνες και προκαταλήψεις σχετικά με το τι είναι θέμα, φωτογραφία, τέχνη. Μου άρεσαν τα πρώτα αποτελέσματα, βρήκα σαν το μικρό παιδί ένα καινούριο «παιχνίδι».

Μεγάλωσα με την ιδέα της straight photography, αυτό κυριαρχούσε τότε. Θεώρησα αρχικά το αποτέλεσμα του «συστήματός μου» ότι δεν συμβαδίζει με το τίτλο της καθαρής φωτογραφίας, όπως δηλαδή βγαίνει από τη μηχανή. Ναι, αλλά τις φωτογραφίες 16 καρέ σε μία, τις δημιούργησα με γνώση, εξοπλισμό, και εμπειρία χρησιμοποιώντας μόνο τις δυνατότητες του μέσου, άρα; Φυσικά πουθενά δεν μεσολάβησε υπολογιστής και επεξεργασία παρά μόνο για την αποθήκευση στο σκληρό δίσκο. Βρήκα αναφορές, βιβλία, φιλόσοφους (Wittgenstein), και ξένους, και Έλληνες που έχουν ασχοληθεί με το είδος εισάγοντας «καινά δαιμόνια» .

Συχνά θέλουμε μια επιβεβαίωση, για να πιστέψουμε πως αυτό που τολμάμε, το έχουν κάνει κι άλλοι, πως δεν είμαστε μόνοι, δεν είμαστε τρελοί, εκτός τόπου και χρόνου.

Όλα αυτά ήταν άγνωστα σε εμένα πριν. Βρήκα αρκετή πληροφορία στο WWW και σε κάποια βιβλία που αγόρασα κατά τη καραντίνα αλλά δεν είχα προλάβει να τα διαβάσω. Αρχικά μου είχε φανεί «βαριά» γνώση η φιλοσοφία του Wittgenstein. Τη θεώρησα απόμακρη για τη φωτογραφία που πρέπει να είναι εύκολη, προσιτή στο κοινό. Δηλώνω αυτοδίδακτος φωτογράφος και πάλι. Το 2002 αλλά και αρχές Φλεβάρη δεν ήξερα, δεν φανταζόμουν σε τι μπορεί να χρησιμεύσει η παλιά Coolpix με τα 16 συνεχόμενα καρέ. Με δεκαέξι παράθυρα στο χώρο και το χρόνο στρυμωγμένα-κολλημένα σε μια φωτογραφία, σε ένα καινούριο παράθυρο, τι θα μπορούσα να δημιουργήσω; Δεν νομίζω να υπάρξει άλλο σύστημα με το δικό μου καθώς ως γνωστό, είμαι ένα μικρό κέντρο του σύμπαντος, αλλά προς εξαφάνιση. Και ναι, είμαι μετριόφρων!

Το δικό μου «σύστημα» είναι υβριδικό:

Η φωτογραφική μου μηχανή είναι μια Coolpix 4500 σε άριστη κατάσταση που δεν παράγεται πλέον εδώ και χρόνια, λειτουργεί με μπαταρία λιθίου 2CR5 6V, κάρτα μνήμης CF. Εγώ λειτουργώ με: αέρα, νερό, λίγη τροφή, δυο καφέδες /ημέρα, χαπάκια για τη πίεση, οράματα, μουσική, και πολλές φωτογραφίες. Χρειάζομαι επαναφόρτιση 8-9 ώρες ύπνο για κάθε 10-12 ώρες λειτουργίας. Αν μείνει ελεύθερος χρόνος διαβάζω φωτογραφίες.